Rodzaje śrub

Mimo, iż śruby nie są zbytnio skomplikowane w swojej budowie, stanowią dość szeroką grupę produktów i różnią się od siebie pod wieloma względami. Sprawdźmy zatem co warto o nich wiedzieć i jakie są ich podstawowe rodzaje.

Śruba jako jeden z podstawowych elementów złącznych

Śruby zaliczymy do podstawowych elementów złącznych, dzięki którym bez trudu i co istotne, dzięki efektowi ściśnięcia, w sposób trwały możemy scalać ze sobą poszczególne elementy konstrukcji. Są powszechnie używane także w urządzeniach codziennego użytku, np. w sprzęcie elektronicznym. Dzięki nim można łączyć ze sobą różne materiały od drewna, po tworzywo sztuczne czy metal. Mimo, iż na rynku dostępnych jest wiele rodzajów śrub, to większość z nich ma podstawową budowę i składa się z łebka, trzpienia oraz zakończenia. Warto także pamiętać, że w komplecie ze śrubami warto używać podkładek i nakrętek.

Śruby nie są jednolitą grupą produktów. Różnią się od siebie pod wieloma względami, m.in. średnicą, długością, a nawet kształtem w niektórych miejscach. Co więcej mogą mieć też różne rodzaje gwintów i niejednolite zakończenia. Skąd taka wielorakość? Przede wszystkim przy wyborze śruby trzeba znać jej zastosowanie. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na ich podstawowy podział, uwzględniający budowę i klasę wytrzymałości śruby. W tym miejscu warto wspomnieć o trzech podstawowych normach śrub. Są to., norma DIN, PN oraz ISO. Pierwsza z nich jest skrótem od Niemieckiego Instytutu Normalizacyjnego, w którym zostało stworzonych wiele norm, odnoszących się nie tylko do śrub. Norm PN, to Polska Norma, zwana też normą krajową lub wewnętrzną, zaakceptowaną w jednostce normalizacyjnej. Dlatego też jeśli śruby są oznaczone takim symbolem, wówczas mamy pewność, ze zostały dokładnie przetestowane i są zgodne z normą. Warto wspomnieć też o skrócie ISO, od Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej.

Rodzaje śrub ze względu na kształt łba

Jednym z najważniejszych podziałów śrub jest ten ze względu na kształt ich łba. Bardzo często wykorzystywaną śrubą jest ta o łbie sześciokątnym, świetnie sprawdzająca się w konstrukcjach różnego rodzaju maszyn i urządzeń. Dużym atutem takiego modelu śruby jest nie tylko jej uniwersalność, ale też duża wytrzymałość. Można ją wykorzystać wszędzie tam, gdzie obecne są różnego rodzaju przeciążenia. Do jej prawidłowego zamontowania wystarczy użycie odpowiedniego rozmiaru klucza nasadowego lub płaskiego.

Warto też zwrócić uwagę, że oprócz śrub z łbem sześciokątnym, na rynku powszechnie dostępne są śruby skrzydełkowe i motylkowe. Znajdują one zastosowanie przede wszystkim przy konstrukcjach o określonym zakresie regulacji. Z racji tego, że łebek śruby jest dość specyficzny, do jej przykręcenia lub odkręcenia nie będzie konieczne używanie klucza. Można to zrobić ręcznie. Ten typ śrub powszechnie używa się m.in. w branży meblarskiej, gdzie cała śruba wraz z łbem może zostać odpowiednio schowana i znaleźć się w konstrukcji, nie wystając ponad powierzchnię.

Kolejnym powszechnie używanym rodzajem śrub są modele z łbem stożkowym. Przy ich montażu konieczne będzie użycie śrubokręta, a to z uwagi na fakt, że posiadają one gniazdo. Spośród rodzajów śrub klasyfikowanych ze względu na kształt łba, warto też zwrócić uwagę na modele z łbem trójkątnym lub czworokątnym. Są też specyficzne śruby z oczkiem, uchem, do których z łatwością możemy zaczepić pewne elementy. Warto wyróżnić też śruby, do których montażu konieczne jest użycie klucza imbusowego. Są to tzw. modele z łebkiem grzybkowym i walcowym, powszechnie używane np. w niektórych sprzętach elektronicznych. Warto dodać, że na rynku są także śruby, które nie posiadają łba. Wykorzystuje się je głównie w branży budowlanej.

Trzpień – istotny element w klasyfikacji śrub

Dokonując odpowiedniego wyboru śruby, uwzględniając jej zastosowanie i budowę, warto mieć na uwadze typ jej trzpienia. Jego parametry, takie jak średnica czy długość mają wpływ na stabilność i sposób mocowania pewnych elementów konstrukcji, a także na to jakim obciążeniom mogą być one poddawane. Trzpień jest dość specyficznym elementem, posiadającym gwint, który może znajdować się na jego określonej części lub na całości, w zależności od potrzeb. Warto pamiętać, że średnica gwintu może być podobna do średnicy trzpienia lub w niektórych [przypadkach nawet taka sama. Warto także wspomnieć o tzw. trzpieniach pasowanych, czyli takich gdzie ich średnica jest praktycznie taka sama jak średnica otworu, sprawiając że pomiędzy elementami łączonymi pojawia się tylko minimalny luz, dzięki czemu takie łączenie jest nie tylko wytrzymałe ale przede wszystkim bezpieczne.

Poruszając temat klasyfikacji rodzajów śrub, warto pamiętać, że różnie się one także zakończeniem. Do najbardziej standardowych zakończeń śrub zaliczymy tzw. zakończenia tępe zwane też przez niektórych zakończeniami płaskimi. Powszechnie używanymi śrubami będą też śruby z zakończeniem wypukłym, wgłębionym czy stożkowym. Warto wyróżnić też śruby o zakończeniu ściętym. Kolejna specyficzną grupą śrub będą modele zakończone czopem. To swego rodzaju niezbyt szerokie przedłużenie trzpienia śruby, dzięki któremu można go prowadzić w sposób dużo prostszy. Czopy nie są jednolitymi elementami i wyróżniamy ich kilka rodzajów m.in. czopy walcowe, płaskie czy soczewkowe. Na rynku dostępne są też czopy z dodatkowymi otworkami.

Materiał i wytrzymałość śrub a ich klasyfikacja

Jak już wspomnieliśmy śruby różnią się od siebie pod wieloma względami. Jednym z podstawowych kryteriów ich podziału jest też wytrzymałość, a także materiał z jakiego zostały wykonane. Ma to wpływ nie tylko na bezpieczeństwo, ale również na to w jakim środowisku mogą być używane. Zacznijmy od wytrzymałości śrub. To swego rodzaju klasa twardości, a więc cenna informacja na temat tego, jak przebiegła proces produkcyjny oraz jaki surowiec został zastosowany do ich wytworzenia. Klasa twardości często zwana klasa wytrzymałości to 10 poziomowa skala. Zazwyczaj jest tak, że śruby o większej średnicy są wytrzymalsze, ale też nieco bardziej kruche. Wynika to z wielu aspektów. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że śruby są wytwarzane w różnych technologiach. Głównym czynnikiem wpływającym na cały proces jest to, gdzie będą używane, do jakich celów i w jakim środowisku. Determinantem procesu jest więc ich przeznaczenie. Stąd też cały proces wytwórczy i obrób ka plastyczna może odbywać się na gorąco lub zimno. Często stosuje się także obróbkę wiórową lub wiórowo-plastyczną. Śruby klasyfikuje się też ze względu na materiał z jakiego zostały wykonane. Surowcem stosowanym do ich produkcji może być np. stal nierdzewna, stal kwasoodporna czy stal węglowa. Wyróżniamy także śruby bez specjalnej powłoki ochronnej, jak też modele z powłoką wykonaną np. z ocynku galwanicznego lub ogniowego, dzięki czemu takie modele są dużo bardziej odporne na działania różnych czynników w tym m.in korozji.